రక్తం పెరగాలంటే ఏం చేయాలి ?

Dr. Karuturi Subrahmanyam
May 14
2 min read

రక్తహీనత అంటే ఏమిటి?

రక్తహీనత అనేది ఒక సాధారణమైన, కానీ గమనించవలసిన ఆరోగ్య సమస్య. ఇది శరీరంలో తగినంత ఆరోగ్యకరమైన ఎర్ర రక్త కణాలు (Red Blood Cells) లేకపోవడం వల్ల కలుగుతుంది. ముఖ్యంగా, ఈ ఎర్ర రక్త కణాల్లో ఉండే హిమోగ్లోబిన్ అనే ప్రోటీన్ అవసరమైన ఆక్సిజన్‌ను శరీరంలోని కణజాలాలకు తరలించే పని చేస్తుంది. హిమోగ్లోబిన్ స్థాయి తక్కువగా ఉన్నపుడు, కణాలకు తగినంత ఆక్సిజన్ అందదు, ఫలితంగా మీరు అలసట, బలహీనత, శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది వంటి లక్షణాలు అనుభవిస్తారు.

రక్తహీనతకు ప్రధాన కారణాలు

ఇనుము లోపం (Iron Deficiency): ఇది రక్తహీనతకు అత్యంత సాధారణమైన కారణం. ఇది సరైన ఆహారం తీసుకోకపోవడం, అధిక రుతుస్రావం, గర్భధారణ, అంతర్గత రక్తస్రావం వల్ల కలగవచ్చు.
విటమిన్ లోపం: ముఖ్యంగా విటమిన్ B12 మరియు ఫోలిక్ యాసిడ్ తక్కువ స్థాయిలు రక్త కణాల ఉత్పత్తిని ప్రభావితం చేస్తాయి.
దీర్ఘకాలిక వ్యాధులు: కిడ్నీల సమస్యలు, క్యాన్సర్, రుమటాయిడ్ ఆర్థరైటిస్ వంటి వ్యాధులు ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తిని తగ్గిస్తాయి.
రక్త నష్టం: గాయాలు, శస్త్రచికిత్సలు, అల్సర్లు, లేదా అంతర్గత రక్తస్రావం వల్ల తాత్కాలికంగా లేదా దీర్ఘకాలికంగా రక్తహీనత ఏర్పడవచ్చు.
ఎముక మజ్జ (Bone Marrow) సమస్యలు: అప్లాస్టిక్ అనీమియా, లుకేమియా వంటి పరిస్థితులు ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తిని అడ్డుకుంటాయి.
వంశపారంపర్య రుగ్మతలు: తలసేమియా, సికిల్ సెల్ అనీమియా వంటి జన్యు సంబంధిత అనీమియాలు కొన్ని కుటుంబాల్లో తరచుగా కనిపిస్తాయి.

రక్తహీనత లక్షణాలు

రక్తహీనత తక్కువ స్థాయిలో ఉన్నపుడు పెద్దగా లక్షణాలు ఉండకపోవచ్చు. కానీ తీవ్రత పెరిగితే ఈ లక్షణాలు కనిపించవచ్చు:

అలసట లేదా బలహీనత
చర్మం తెల్లగా కనిపించడం లేదా పసుపు రంగు రావడం
శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది
తల తిరగడం, మైకం
గుండె వేగంగా లేదా అసహజంగా కొట్టుకోవడం
చల్లటి చేతులు, కాళ్లు
తలనొప్పి
ఛాతీ నొప్పి (తీవ్రమైన సందర్భాల్లో)

రక్తహీనతను గుర్తించేందుకు చేసే పరీక్షలు

CBC – Complete Blood Count: ఇది హిమోగ్లోబిన్ స్థాయిని, ఎర్ర రక్త కణాల సంఖ్యను కొలుస్తుంది.
పరిధీయ రక్త స్మియర్ (Peripheral Blood Smear): రక్త కణాల ఆకారాన్ని, పరిమాణాన్ని పరిశీలించేందుకు ఉపయోగిస్తారు.
ఐరన్ అధ్యయనాలు: సీరం ఐరన్, ఫెర్రిటిన్, టోటల్ ఐరన్ బైండింగ్ క్యాపాసిటీ (TIBC) వంటి పరీక్షలు చేయబడతాయి.
విటమిన్ B12 మరియు ఫోలేట్ స్థాయిలు: ఈ పరీక్షలు ఆహార సంబంధిత లోపాలు ఉన్నాయా అనే విషయంలో స్పష్టత ఇస్తాయి.
ఇతర పరీక్షలు: మూత్రపిండాల పనితీరు, మల పరీక్షలు, ఎండోస్కోపీ వంటి పరీక్షలు అవసరమైనప్పుడు చేస్తారు.

చికిత్స ఎంపికలు

రక్తహీనతకు చికిత్స కారణం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది:

ఐరన్ సప్లిమెంట్స్: ఇనుము లోపం ఉన్నవారికి టాబ్లెట్లు లేదా సిరప్ ఇవ్వబడతాయి.
విటమిన్ B12 లేదా ఫోలిక్ యాసిడ్ టాబ్లెట్లు/ఇంజెక్షన్లు: వీటి లోపాన్ని తీర్చడానికి వాడతారు.
ఆహార మార్పులు: పోషకాలతో నిండి ఉండే ఆహారాలు తీసుకోవాలి.
రక్త మార్పిడి: హిమోగ్లోబిన్ చాలా తక్కువగా ఉన్నపుడు రక్త మార్పిడి అవసరం కావొచ్చు.
మూత్రపిండాలు లేదా స్వయం ప్రతిరక్షక వ్యాధులకు ప్రత్యేక చికిత్సలు.
ఎరిథ్రోపోయిటిన్ వంటి మందులు: ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తిని ప్రేరేపించడానికి ఉపయోగిస్తారు.

సహజ నివారణలు మరియు జీవనశైలి మార్పులు

ఇనుము అధికంగా ఉండే ఆహారాలు తీసుకోవాలి:
- ఆకుపచ్చ ఆకుకూరలు (పాలకూర, మునగకూర)
- శనగలు, శేమలు వంటి కాయధాన్యాలు
- గుమ్మడికాయ గింజలు, నువ్వులు
- ఎర్ర మాంసం, కాలేయం
- ఇనుముతో బలపరిచిన తృణధాన్యాలు
ఇనుము శోషణ మెరుగుపరచడం:
- విటమిన్ C (నిమ్మ, నారింజ, ఆమ్లా)తో పాటు తీసుకుంటే ఇనుము శోషణ మెరుగవుతుంది.
- భోజనం తర్వాత వెంటనే టీ, కాఫీ తాగడం నివారించాలి.
విటమిన్ B12 మరియు ఫోలేట్‌కు సరైన ఆహారం:
- గుడ్లు, పాలు, చేపలు – బి12 కోసం
- ఆకుకూరలు, సిట్రస్ పండ్లు, బీన్స్ – ఫోలేట్ కోసం
హైడ్రేటెడ్‌గా ఉండండి మరియు తేలికపాటి వ్యాయామం చేయండి:
- రక్త ప్రసరణ మెరుగవుతుంది, శక్తి పెరుగుతుంది.

ఎప్పుడైతే డాక్టర్‌ను సంప్రదించాలి?

తరచూ అలసట, మైకం
శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది
చర్మం తెల్లగా ఉండటం
రక్త పరీక్షల్లో హిమోగ్లోబిన్ తక్కువగా రావడం

సారాంశం

రక్తహీనత అనేది అధికంగా కనిపించే సమస్య అయినా, ఇది సమయానికి గుర్తించి సరైన చికిత్స చేస్తే పూర్తిగా నిర్వహించదగినది. ఆహారపరంగా జాగ్రత్తలు, రక్త పరీక్షలు మరియు వైద్యుడి సలహా పాటించడం ద్వారా మీరు ఆరోగ్యంగా ఉండవచ్చు.

డాక్టర్ కరుటూరి సుబ్రహ్మణ్యం, MD, FRCP (లండన్), FACP (అమెరికా)

ఇంటర్నల్ మెడిసిన్ స్పెషలిస్ట్

కిఫి హాస్పిటల్

దానవాయి పేట

రాజమండ్రి

ఫోన్ : 85000 23456