తుఫాను తర్వాత ఆరోగ్య జాగ్రత్తలు

తుఫాను తర్వాత వరదనీరు, విద్యుత్ లోపాలు, మురికి, దోమలు–ఇవన్నీ సంక్రమణలకి, గాయాలకు ప్రమాదం పెంచుతాయి. ఈ సూచనలు మొదటి కొన్ని రోజులు నుంచి వారాలు వరకు మీ కుటుంబాన్ని రక్షించడంలో సహాయపడతాయి.

1) మొదటి 24–72 గంటలు: భద్రత ముందుగా

• వరదనీటికి దూరంగా ఉండండి: అందులో మలినాలు, రసాయనాలు, తేళ్లు/పాములు, కోసే వస్తువులు, లైవ్ వైర్లు ఉండొచ్చు.

• విద్యుత్ & గ్యాస్: తడిచిన స్విచ్‌లు/పరికరాలు తాకొద్దు; ఇంటి వైరింగ్‌ను ఎలక్ట్రీషియన్ చూసిన తర్వాతే ఆన్ చేయండి. LPG సిలిండర్ నిలువుగా, వాల్వ్ మూసి ఉంచండి.

• జనరేటర్: ఎప్పుడూ ఇంటికి బయట నడపండి; కిటికీలు/తలుపుల నుండి దూరంగా. లోపల నడపడం కార్బన్ మోనాక్సైడ్ విషపూరితానికి దారి తీస్తుంది.

• అవశేషాలు/భవనాలు: పడిపోయే చెట్లు, చిల్లు పడిన గోడలు, సడలిన టైల్స్ జాగ్రత్త.

2) తాగునీరు & ఆహార భద్రత

• తాగే నీరు, పళ్ళు కడగటం, బాటిల్స్/పాత్రలు శుభ్రపరచటం—all కోసం సురక్షిత నీరు మాత్రమే వాడండి.

• మరిగించిన నీరు వాడండి: ఉప్పొంగే మరిగింపు 1 నిమిషం (పెర్వత ప్రాంతాల్లో 3 నిమిషాలు), ఆపై మూతపెట్టి చల్లార్చండి. క్లోరిన్ టాబ్లెట్ వాడితే ప్యాకెట్‌పై ఉన్న సూచనలు పాటించండి.

• డౌట్ అయితే పారేయండి: ఫ్రిజ్ 4 గంటల కంటే ఎక్కువ ఆఫ్ అయితే పాలు, మాంసం, వండిన అన్నం/కూర, కట్ చేసిన పండ్లు వదిలేయండి.

• పాత్రలు సురక్షిత నీటితో సబ్బుతో కడిగి గాలిలో ఆరనివ్వండి; ఆహారం ఎల్లప్పుడూ కప్పి ఉంచండి.

3) ఇన్ఫెక్షన్లు నివారణ

సాధారణంగా కనిపించేవి: విరేచనాలు, లెప్టోస్పిరోసిస్, హెపటైటిస్ A/E, చర్మ/గాయం ఇన్ఫెక్షన్లు, దోమల వలన వచ్చే జ్వరాలు (డెంగ్యూ, మలేరియా, చికున్‌గున్యా).

• చేతులు శుభ్రం: తినే ముందు/పిల్లలకు ఆహారం పెట్టే ముందు, చేతి వృత్తులు/క్లీన్-అప్ తరువాత సబ్బుతో కడుక్కోవాలి.

• గాయాలు: కోసుకుపోయిన/గీసుకున్న చోటు ఉంటే కనీసం 5 నిమిషాలు ప్రవహించే నీటితో సబ్బుతో కడిగి, యాంటిసెప్టిక్ రాసి కవర్ చేయండి. పెద్ద/మురికిగా ఉన్న గాయాలు, జంతువుల కాటు వెంటనే డాక్టర్‌కి చూపండి; టెటనస్ బూస్టర్ అవసరమో చూడండి.

• బట్టలు/చర్మం: తడి బట్టలు వెంటనే మార్చండి; చర్మ మడతలను పొడిగా ఉంచండి; పలుచని పత్తి బట్టలు ధరిస్తే దద్దుర్లు తగ్గుతాయి.

• లెప్టోస్పిరోసిస్ సూచనలు (వరద నీటిలో నడిచిన తర్వాత): జ్వరం, కండరాల నొప్పి (ప్రత్యేకించి కాళ్ల మడమల వద్ద), తలనొప్పి, కళ్ల ఎర్రబడటం, పసుపు చూపు—తక్షణమే వైద్యుడిని సంప్రదించండి.

4) దోమలు & ఎలుకల నియంత్రణ

• ప్రతి 2–3 రోజులకు నిలువ నీరు ఉన్న డబ్బాలు, కూలర్లు, టాయర్లు, ప్లేట్లు ఖాళీ చేయండి.

• మస్కిటో నెట్/రిపెలెంట్ వాడండి; సాయంత్రం–ఉదయం పూర్తి చేతుల, కాళ్ల బట్టలతో ఉండండి.

• ఆహారాన్ని మూతపెట్టి ఉంచండి; చెత్తను ప్రతిరోజూ తొలగించండి (ఎలుకలు రాకుండా).

5) ఇంటి శుభ్రపరచడం: సురక్షితంగా

• షూస్, గ్లవ్స్, మాస్క్ వేసుకుని క్లీనింగ్ చేయండి.

• గదులను గాలి ఆడేలా ఉంచండి; బెడ్డింగ్/కార్పెట్లను ఎండలో ఆరబెట్టండి.

• మోస్తరు పెంకు (మోల్డ్) కనిపిస్తే ముందుగా సబ్బునీటితో రుద్దండి; ఆపై హౌస్ డిస్ఫెక్టెంట్‌ను లేబుల్ ప్రకారం వాడండి. బ్లీచ్‌ని అమోనియాతో లేదా ఆమ్లాలతో కలపొద్దు (విష వాయువులు వస్తాయి).

• క్లీనప్ ప్రాంతానికి పిల్లలు/పెంపుడు జంతువులను దూరంగా ఉంచండి.

6) మందులు, పరికరాలు & ప్రత్యేక పరిస్థితులు

• BP, డయాబెటిస్, థైరాయిడ్, హార్ట్ మొదలైన నిరంతర మందులు మిస్ కాకూడదు; కనీసం 2–4 వారాల స్టాక్ ఉంచండి.

• ఇన్సులిన్/చల్లగా ఉంచాల్సిన ఔషధాలు: ఐస్ ప్యాక్, థర్మస్, మట్టి కుండ చల్లదనం ఉపయోగించి కూడా కూల్‌గా ఉంచండి (పవర్ లేకపోతే).

• ఆస్త్మా/COPD: ఇన్హేలర్లు దగ్గర ఉంచండి; కొవ్వొత్తులు/కిరోసిన్ పొగ నుండి దూరంగా ఉండండి.

• డయాలిసిస్/ఆక్సిజన్ వినియోగం/గర్భిణీలు/తీవ్ర ప్రమాద గుంపులు: మీ లొకేషన్, అవసరాలు వైద్యుడికి తెలియజేయండి; సెంటర్ పనిచేస్తుందో కాదో ధృవీకరించండి; రవాణా ప్లాన్ ఉంచండి.

• శిశువులు: స్తన్యపానం కొనసాగించండి (అత్యంత సురక్షితం). ఫార్ములా వాడితే మరిగించి చల్లార్చిన సురక్షిత నీటితో మాత్రమే తయారు చేసి, బాటిల్స్‌ని స్టెరిలైజ్ చేయండి.

7) మానసిక ఆరోగ్యం

• నిద్ర లోపం, ఆందోళన, చిరాకు సాధారణమే.

• సులభమైన దైనందిన రూటీన్ పాటించండి, కుటుంబం/స్నేహితులతో మాట్లాడండి, బాధ కలిగించే వార్తలను ఎక్కువసేపు చూడకండి, తేలికపాటి వ్యాయామం చేయండి.

• దిగులు, పానిక్, లేదా ప్రమాదకర ఆలోచనలు కొనసాగితే సహాయం కోరండి.

8) హెచ్చరిక గుర్తులు (తక్షణ చికిత్స అవసరం)

• 3 రోజులకంటే ఎక్కువ అధిక జ్వరం, రక్తంతో ఉన్న విరేచనాలు, తీవ్ర వాంతులు, డీహైడ్రేషన్ (మూత్రం చాలా తగ్గిపోవడం, అలసట).

• శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది, ఛాతి నొప్పి, మూర్ఛ, గందరగోళం/ఝడ్లు.

• పెద్ద/మురికి గాయాలు, జంతువు/పాము కాటు, ఎర్రదనం వేగంగా పెరగటం, పుయ్/దుర్వాసన.

• జ్వరం + దద్దుర్లు + తీవ్ర తలనొప్పి, లేదా వరదనీటి తర్వాత కళ్ల/చర్మం పసుపు (జాండిస్).

• ఏదైనా ఎలక్ట్రిక్ షాక్ జరిగినా—లక్షణాలు లేకపోయినా—వెంటనే వైద్యుని సంప్రదించండి.

9) త్వరగా చూసుకుని పాటించేందుకు

ఇంటి ORS తయారీ: 1 లీటర్ సురక్షిత నీటిలో చక్కెర 6 సమచ్ఛిత టీ స్పూన్లు + ఉప్పు ½ సమచ్ఛిత టీ స్పూన్ కలపండి. బాగా కరిగించి చిన్న చిన్న పారుదలతో తాగించండి.

సురక్షిత స్నానం (దద్దుర్లు ఉన్నవారికి): ఓ మోస్తరు గోరువెచ్చని నీటితో చిన్న స్నానం; నెమ్మదిగా తుడిచి పొడిగా ఉంచండి; తేలికపాటి మాయిశ్చరైజర్; బిగుతైన బట్టలు వద్దు.

నీళ్లలో నడవాల్సి వస్తే: మూసుకున్న షూస్ వేసుకోండి, కర్రతో లోతు చూసుకుంటూ నడవండి, తరువాత కాళ్లను సబ్బుతో కడుక్కోండి.

10) పత్రాలు, సహాయం & ఫాలో-అప్

• ఆధార్/ఐడీలు, ప్రిస్క్రిప్షన్‌లు, రిపోర్టులు, టీకా కార్డుల ఫోటో కాపీలు వాటర్‌ప్రూఫ్ కవర్లో/మొబైల్‌లో సేవ్ చేయండి.

• అంబులెన్స్, సమీప ఆసుపత్రి/క్లినిక్, ఫ్యామిలీ డాక్టర్, ఫార్మసీ నంబర్లు సేవ్ చేసి, కాగితంపై కూడా రాయండి.

• అధికారిక సూచనలు (ఆరోగ్య/వాతావరణ శాఖ) మాత్రమే ఫాలో అవండి; వదంతులను పట్టించుకోకండి.

సారాంశం

• మరిగించిన/శుద్ధి చేసిన తాగునీరు సిద్ధం

• సబ్బు/సానిటైజర్, ORS, థర్మామీటర్

• నిరంతర మందులు 2–4 వారాలకు సరిపడా

• దోమ నియంత్రణ (నెట్/రిపెలెంట్; నిల్వ నీరు ఖాళీ)

• ఇంటి విద్యుత్/గ్యాస్ సేఫ్టీ చెక్

• పాడైన నాశనశీల ఆహారం త్యజింపు

• ప్రమాద గుంపుల కోసం ముందస్తు ప్లాన్ & కాంటాక్టులు

ముఖ్యంగా గుర్తుంచుకోండి: తుఫాను తర్వాత ఆరోగ్య రక్షణకు సురక్షిత నీరు, శుభ్రమైన చేతులు, దోమల నియంత్రణ, గాయాల జాగ్రత్త, మందులు మిస్ కాకపోవడం—ఇవే ప్రధాన స్తంభాలు. పై హెచ్చరిక లక్షణాలైనా ఉంటే ఆలస్యం చేయకుండా వైద్యసేవలు పొందండి.